Máu Chó

Máu Chó có Tên đồng nghĩa: Knema corticosa Lour.

Tên nước ngoài: Muscadier à suif ( Pháp).

Họ: Nhục đậu khấu ( Myristicaceae).

Mô tả

Cây nhỡ, cao 6 - 8 m. Thân thẳng khi chặt có nhựa đỏ chảy ra. Cành non có lông tơ màu hung đỏ, cành già nhẵn, có khía. Lá mọc so le, hình mác hẹp, đài 11 - 19cm, rộng 2 - 2,5cm, gốc thuôn, đầu nhọn, hai mặt nhẵn, mặt trên sẫm bóng, mặt duói màu xám nhạt.

Hoa đơn tính, màu nâu nhạt; cụm hoa đực mọc trên những u ở kẽ lá, bao hoa không mở, gần hình cầu, gồm 3 thuỳ, 11-13 nhị; cụm hoa cái có cuống đài bằng hoa, bầu có lông.

Quả hình cầu, vỏ quả màu vàng, cùi màu đỏ; hạt nhẵn, nàu xám nâu có đường vân sẫm. Mùa hoa quả : tháng 5-7. Tránh nhầm với cây săng máu hay máu chó lá to (Horsfieldia amygdalina Warb.)

Máu chó và tác dụng chữa bệnh của nó

Phản bố, sinh thái

Chi Knema Lour. ở Việt Nam có khoảng 20 loài là cây gỗ sống trong các quần hệ rừng. Cây máu chó phân bố ở các nước thuộc bán đảo Đông Dương, Thái Lan và Mianma. ở Việt Nam, cây có mặt ở hầu hết các tỉnh miền núi, đặc biệt là các tỉnh miền Trung, từ Thanh Hoá đến Tây Nguyên. Máu chó là cây có thể chịu bóng, thường mọc ở rừng kín thường xanh ẩm nhiệt đới còn nguyên sinh hay mói trở thành thứ sinh. Ở những vùng rừng kín còn nguyên sinh máu chó đôi khi cõng vươn lên tham gia vào tầng lập tán (khoảng 20m). Những cây nhỏ hơn ở tầng dưới nhưng vẫn sinh trưởng phát triển tốt. Cây ưa mọc trên đất còn màu mỡ, ẩm và có tầng cơ giói sâu, ra hoa quả hàng năm, tái sinh cây con từ hạt ở dưới tán rừng. Gỗ của cây máu chó được dùng làm đồ gia dụng, và củi đun tốt.

Bộ phận dùng

Hạt, thu hái vào mùa hạ, phơi khô.

Tính vị, công năng

Hạt máu chó có tác dụng sát trùng.

Công dụng

Theo kinh nghiệm nhân dân, hạt máu chó dược dùng làm thuốc chữa ghẻ rất công hiệu. Phương pháp đơn giản là lấy chừng 10 hạt, đập bỏ vỏ ngoài, lấy nhân, giã nhỏ nhuyễn, trộn đều với 10 - 20ml dầu (dầu lạc, dầu vừng) hoặc mỡ lợn, đun sôi trong 15 phút. Lọc, để nguội, dùng tăm bông sạch chấm thuốc bôi vào các mụn ghẻ, sau khi đã tắm rửa sạch sẽ. Ngày bôi 2 lần, thường chỉ bôi 3 - 4 lần là khỏi. Cần bôi 1 lớp thật mỏng, nếu bôi nhiều, mụn ghẻ có thể bị kích ứng mạnh mưng lên, gây lở loét khó chịu. Hoặc lấy 50g hạt máu chó, sảy bỏ vỏ, nghiền thật nhỏ, trộn với 200ml rượu trắng (30 - 40°), đun sôi nhỏ lửa, cho bốc hết hơi rượu đến khi được một dạng sền sệt là được. Cách sử dụng như trên. Cũng có thể dùng dầu ép từ hạt với quy mô sản xuất lớn như thuốc ghẻ Tiên Hội trước đây ở Bắc Ninh. Lấy 100 kg hạt máu chó, sảy bỏ vỏ, lấy nhân giã nhuyễn, thêm muối đã rang khô 10kg, trộn đều. Dùng chõ đồ như xôi rồi ép lấy dầu. Khi dùng dầu cũng phải pha loãng để tránh gây kích ứng manh, và bôi thật mòng.

Bài thuốc có máu chó

Chữa các loại ghẻ lở, hắc lào: Hạt máu chó 100%, quả bồ hòn 50%, hạt củ đậu 50%. Giã nhỏ, nấu thành một thứ hỗn hợp. Bôi.