Tơ Hồng Xanh

Tơ Hồng Xanh có tên khác: Tơ xanh.

Tên nước ngoài: Dodder (Anh); goutte - de - lin (Pháp).

Họ: Long não (Lauraceae).

Mô tả

Cây thảo leo, khi non có lông sau nhẵn. Thân cành dạng sợi, mọc xoắn vào nhau, màu lục sẫm. Lá 0 hoặc tiêu giảm thành vảy.

Cụm hoa mọc thành bông không cuống, dài 1,5 - 5cm; hoa nhỏ, màu trắng; lá bắc hình tròn, có lông dạng mi; bao hoa có ống ngắn, gồm 6 thuỳ, 3 thuỳ ngoài nhỏ, tròn, có lông, 3 thuỳ trong lớn hơn; nhị 6 hoặc 9.

Quả bế, hình cầu nhẵn, bao bọc bởi ống bao hoa nạc, dồng trưởng trông giống một quả mọng. Mùa hoa quả: tháng 10 - 12.

Phân bố, sinh thái

Chi Cassytha L. gồm khoảng gần 20 loài, phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới, nhất là Australia có 15 loài, trong đó 13 loài là đặc hữu (Trimurti Hesti Wardini, 2001; in J. L. c. H. van Valkenburg et al, PROSEA 12 (2) - Med. Pois, pl., 142 - 144). Ở Việt Nam chi này có 2 loài.

Loài tơ xanh phân bố rộng rãi khắp các vùng nhiệt đới ở cả 2 bán cầu, từ châu Phi đến châu Đại Dương và châu Á. Ỏ châu Á, tơ xanh có mặt hầu như khắp các nước vùng Nam Á (Ấn Độ, Xrilanca) đến vùng Đông Nam Á (Indonesia, Philippin, Thái Lan, Malaysia, Campuchia, Lào, Mianma, Việt Nam), đảo Hải Nam và vùng Trung và Nam Trung Quốc. Ở Việt Nam, tơ xanh cũng phân bố phổ biến hẩu như khắp các tỉnh miền núi (dưới 1500 m), trung du và đôi khi gặp cả ở các tỉnh đồng bằng, ven biển và hải đảo.

Tơ xanh là một dạng sống khá đặc biệt. Toàn cây có diệp lục, nhưng lại sống bán ký sinh trên các loại cây cỏ thuộc nhiều họ thực vật khác nhau. Cây ưa sáng, chịu được khí hậu khô nóng ở các vùng đồi cây bụi, nương rẫy cũ và rừng thưa. Khi tơ xanh bám trên các loại cây hai lá mầm như sim, mua, thảu táu, găng... nó thường cắm các "giác mút" vào lớp vỏ cây chủ để trở thành đối tượng ký sinh. Ngược lại, khi nó bám trôn các thân, lá các loài cỏ (cây một lá mầm) như cỏ tranh, cỏ lông, cỏ bông... thì không thấy có giác mút nữa mà chỉ là cây phụ sinh, các tế bào điệp lục trên thân làm chức năng quang hợp và bảo đảm toàn bộ quá trình dinh dưỡng của cây.

Tơ xanh ra hoa quả nhiều hàng năm, tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt. Tuy nhiên, quá trình nảy mầm của hạt cần có sự cộng sinh của một loại vi khuẩn làm mềm vỏ hạt (Prosea - 12 (2) Med - pois, pl., 143). Cây còn có khả năng tái sinh vô tính khoẻ từ những đoạn thân, cành khi được tiếp xúc với cây chủ hoặc cây giá thể.

Bộ phận dùng

Toàn cây, thu hái quanh năm, chủ yếu vào mùa hè, cắt ngắn, rửa sạch, phơi khô trong bóng râm.

Tác dụng dược lý

1. Dùng chủng Salmonella typhi TA 98 tiến hành thí nghiệm gây đột biến thấy dạng chiết từ tơ hồng xanh có tác dụng làm giảm dột biến.

2. Alcaloid laurotenanin có tác dụng giống Strychnin, gây co giật; với liều lớn có thể gây tử vong.

Tính vị, công năng

Tơ hồng xanh có vị ngọt, đắng, tính hàn, vào 2 kinh can, thận, có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, lương huyết, chỉ huyết, giải độc, tiêu thũng, lợi tiểu.

Công dụng

Ở Việt Nam, nhân dân dùng tơ hổng xanh làm thuốc bổ, chữa thận hư, liệt dương, mắt'mờ, chán tay yếu mỏi. Ngày 10 - 20g. sắc nước uống. Có thể phối hợp với cà gai leo, ngũ gia bì, dây gắm, dây đau xương. Còn dùng chữa ho, bệnh lậu. Dùng ngoài chữa lở loét. Ở Trung Quốc, tơ hồng xanh chữa phế nhiệt sinh ho, gầy mòn do can nhiệt, vàng da, ho ra máu, chảy máu mũi, mụn nhọt, bỏng.

Ở Ấn Độ, tơ hổng xanh chữa bệnh gan mật, viêm niệu đạo, lỵ mạn tính, bệnh ngoài da, vết loét. Bột tơ hồng xanh trộn với dầu vừng bôi làm thuốc dưỡng tóc (hairtonic). Ở Indonesia, tơ hồng xanh là thuốc tẩy giun sán; phối hợp với nhục dậu khấu chữa đau bụng, đau dạ dày. Ở Philippin, các thầy lang dùng nước sắc cây tơ hồng xanh tươi để thúc đẻ. Ó quần đảo Solomon, quả tơ hồng xanh ăn với trầu không chữa cảm lạnh.

Bài thuốc có tơ hồng xanh

1.Chữa trẻ em gầy mòn do can nhiệt, chân tay nóng tinh thần sút kém: Tơ hồng xanh 15 - 30g, dể tươi thêm 200 ml nước sắc còn 100 ml, uống làm 2 lần trong ngày.

2.Chữa vàng da ở trẻ em: Tơ hồng xanh (tươi) 15 - 30g, đậu phụ 2 miếng hầm nhừ, ăn cả cái lẫn nước.

3.Chữa mũi hay chảy máu: Tơ hồng xanh 15g hầm với thịt lợn nạc và rượu ăn trong ngày.