Trúc Diệp Sâm

Trúc Diệp Sâm có tên khác: Tóc tiên rừng, xe hới, song bào, bạch vị sâm, vạn thọ trúc, thạch trúc căn.

Họ: Thiên môn (Asparagaceae).

Mô tả

Cây nhỏ, cao 30 - 60 cm. Thân rể mảnh. Lá mọc so le, hình bầu dục hoặc hình trứng, gần như không cuống, gốc tròn, đầu nhọn, mép nguyên, 5-7 gân chính hình cung. Cụm hoa có cuống dài, mọc ở kẽ lá thành tán gồm 5-6 hoa màu dỏ tía sẫm, bao hoa có 6 mành rời và bằng nhau, dài 10-12 mm, có cựa ở gốc. Quả mọng, hình cáu-, khi chín màu xanh lơ tím. Mùa hoa quả : tháng 4-7.

Phân bố, sinh thái

Chi Disporum Salisb. D. Don có 4 - 5 loài ở Việt Nam phân bố chủ yếu ở vùng núi cao, nhất là ở các tỉnh miền núi phía bắc. Trúc diệp sâm là loài của vùng Nam Trung Quốc, Bác Việt Nam, Mianma và Ân Độ- Ở Việt Nam, cây chỉ có ở một số vùng núi cao trên 1000 m, thuộc tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Sơn La, Hoà Bình, Yên Bái, Cao bằng và Lạng Sơn. Trúc diệp sâin là loài cây ưa ẩm và đặc biệt ưa bóng. Câv thường mọc clưới tán rừng ẩm, dọc theo các bờ khe suối hav bên các hốc đá. Câv sinh trưởng phát triển tốt trang diều kiện khí hậu ẩm mát cùa vùng cận nhiệt đới - nhiệt đới núi cao. Đất nơi có trúc diệp sâm mọc thường giàu chất mùn, giữ nước tốt và có ph trung tính.

Trúc diệp sâm ra hoa quả đều hàng năm. Cây con tái sinh từ hạt tốt ở xung quanh gốc cây mẹ; phần thân rỗ nằm sát mặt đất cũng có khả năng đẻ nhánh khỏe. Trúc diệp sâm là cây có vùng phân bố tương đối hạn chế. Do nạn phá rùtng đã làm thu hẹp nơi sống, nên cần quan tâm bảo vệ loài cây quý hiếm này.

Bộ phận dùng

Thân rễ, hoa, lá. Rễ thu hái vào mùa hè, thu. Rửa sạch phơi hoặc sấy khô.

Tính vị, công năng

Thân rỗ trúc diệp sâm có vị ngọt, tính bình, có tác dụng dưỡng âm, ích khí, nhuận phế.

Công dụng

Trúc diệp sâm được dùng làm thuốc bổ, chữa ho do phổi nóng, nóng buốt trong xương, lưng đau tê mỏi, mồ hôi trộm, bạch dới. Ngày 10 - 16g thân rễ tươi thái nhỏ, nấu với thịt ăn, thường phối hợp vói hoàng tinh, tế lân với lượng bằng nhau. Bài thuốc có trúc diệp sâm Chữa cơ thể nóng hầm hập, bứt rứt, khó ngủ: Thân rỗ trúc diệp sâm, vỏ quả dưa hấu, hạt dậu ván trắng, lá sen, mỗi vị 12g, sắc uống làm 2 lần trong ngày. Dùng nhiều ngày.