Quy

Quy có tên nước ngoài: ver de farine (Pháp).

Họ: Quy (Tenebrionidae).

Mô tả

Con quy là một loại côn trùng nhỏ, dài 2-3 mm, có cánh cứng màu đen. Đầu nhỏ, có đôi râu chẽ ngang. Ba đôi chân mảnh có lông gai sắc.

Phân bố, sinh thái

Quy chính là một loại mọt gạo hay mọt ngô, sống ở những kho, thùng lương thực, nhất là ngũ cốc. Nó ăn chất bột, sinh nở rất nhanh, đẻ trứng. Trứng quy nở ra sâu (ấu trùng), màu trắng, có nhiều đốt, rồi thành con quy trưởng thành. Thời gian biến đổi này thường diễn ra trong 30 - 35 ngày.

Người ta bắt quy bỏ vào lọ thuỷ tinh để nuôi, cho ăn bỏng ngô hay bỏng gạo rồi lấy phân làm thuốc. 

Bộ phận dùng

Phân quy. Muốn lấy phân quy, người ta đổ lọ nuôi quy ra một cái rây nhỏ (mắt rây chỉ vừa lọt cục phân), rây để lấy phân. Còn lại trên rây là con quv, sâu quy và bỏng ngô, bỏng gạo lại được đổ vào lọ để tiếp tục nuôi. Rây lại phân quy bằng rây có mắt nhỏ hơn để loại bỏ tạp chất như vụn bỏng, rác... Đem phân sao cho khô và có mùi thơm. Bảo quản phân trong lọ kín, chống ẩm. Dược liệu là những hạt rất nhỏ, màu nâu xám nhạt, không mùi (khi chưa sao).

Thành phần hoá học

Phân quy chứa nhiều acid amin như arginin, histidin, isoleucin, leucin, lysin, methionin, phenylalanin, threonin, valin.

Tính vị, công năng

Phân quy có vị nhạt, tính ấm, có tác dụng bổ dưỡng, kích thích tiêu hoá.

Công dụng

Con quy chưa được đề cập đến trong các tài liệu về y học cổ truyền. Công dụng chữa bệnh của phân quy chỉ dựa theo kinh nghiệm dân gian. Đó là một vị thuốc bổ cho trẻ em, chữa chứng cam tích như ăn không tiêu, gầy yếu, xanh xao, nôn trớ, đau mắt nhiều dử. Liều dùng hàng ngày là 2 - 4 g dưới dạng thuốc bột. Dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác như bạch chỉ, sử quân từ, hoài sơn, ý dĩ.