Mua Thấp

Melastoma dodecandrum Lour.

Tên đồng nghĩa: Melastoma repens Desv.

Tên khác: Mua núi, mua lùn.

Họ: Mua (Melastomataceae).

Mô tả

Cây nhỏ sum sê, phân nhánh nhiều. Thân mọc bò bén rễ, sau đứng thẳng, màu lục hay tím đỏ. Lá mọc đối, hình bầu dục hoặc hình trứng, gốc tù, đầu nhọn, hai mặt nhẵn, có 3 gân nổi rõ ở mặt trên; cuống lá mảnh, có lông ngắn.

Hoa nhỏ màu hồng hoặc đỏ tím, mọc riêng lẻ hoặc 2 - 3 cái ở ngọn thân và đầu cành; lá bắc 2, nhỏ; đài có 4 - 6 răng, có lông ở mép; ống đài có lông nhỏ; tràng 4-6 cánh mỏng cũng có lông ở mép; nhị 8 -12, bao phấn uốn cong, có tai ở gốc, chỉ nhị hình sợi, trung đới nhỏ; bầu hình cầu, 4 - 6 ô.

Quả mọng, hình cầu, khi chín màu đỏ hay tím đen, có lông thưa.

Mùa hoa quả: tháng 4-6.

Mua thấp và tác dụng chữa bệnh của nó

Phân bố, sinh thái

So với loài mua Melastoma candidum D.Don, mua thấp thường phân bố rải rác và ít khi tạo thành những quần thể lớn. Cây ưa ẩm, ưa sáng và có thể chịu bóng, thường mọc trên đất ẩm ở ven rừng, chân núi đá vôi và bờ nương rẫy. Trên các đồi cây bụi, chỉ thấy mua thấp dưới tán cây thưa - nơi không có cỏ xâm lấn. Cây mọc bò lan trên mặt đất, ra hoa quả nhiều hàng năm, tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt. Sau khi bị cắt hoặc bị giẫm đạp, phần còn lại của cây đều có khả năng tái sinh.

Bộ phận dùng

Toàn cây, thu hái quanh năm, tốt nhất vào mùa thu, dùng tươi hay phơi khô.

Tác dụng dược lý

Tác dụng trên thần kinh giao cảm: Mua thấp làm tăng sự giải phóng noradrenalin ở các sináp thần kinh giao cảm.

Tính vị, công năng

Mua thấp có vị chát, hơi ngọt, tính bình, làm săn se. Nụ và quả non chát hơn, quả chín lại ngọt, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu thũng, khử ứ, lợi thấp và cầm máu.

Công dụng

Mua thấp chữa viêm gan vàng da, viêm ruột, kiết lỵ, tiêu chảy, thấp khớp, đau lưng nhức xương, sai khớp, mụn nhọt, đinh râu, ứ nguyệt do đòn ngã, kinh nguyệt không đều, khí hư, rong kinh, động thai. Dùng rễ hoặc toàn cây 30 - 60 g, quả 6 - 12 g sắc Uống. Dùng ngoài, lấy lá sắc nước để rửa trĩ, ghẻ, ngứa, loét ngoài da.

Bài thuốc có mua thấp

1. Chữa viêm gan, vàng da, viêm ruột, kiết lỵ:

Lá mua thấp chặt nhỏ, phơi khô, sao vàng 8 - 16 g, sắc đặc uống. Hoặc rễ mua thấp 12 g, lá mỏ quạ 12 g sắc uống. Dùng nhiều ngày.

2. Chữa thấp khớp, đau nhức xương:

Toàn cây mua thấp 20g, rễ cây lòng mang Pterospermum heterophyllum 15 g, kê huyết đằng 15g sắc uống. Dùng 5-7 ngày.

3. Chữa sai khớp:

Cành lá mua thấp tươi 30 g, lá náng hoa trắng tươi 30 g, lá dạ cẩm 20 g. Giã nát, hơ nóng đắp bó sau khi dã nắn khớp trở lại.

4. Chữa đinh râu, mụn nhọt, vết máu tụ bẩm tím do đòn ngã:

Lá mua thấp và lá cà pháo, lượng bằng nhau, rửa sạch, giã nát, trộn với nước vo gạo đặc, bọc vào vải sạch , hơ nóng, đắp.

5. Chữa rong kinh:

Rễ mua thấp 15 g, rễ sim 15 g. sắc uống.

6. Chữa kinh nguyệt không đều, khí hư:

Rễ mua 50 g, rễ cây gai làm bánh 50 g, gương sen 2 cái, rễ hoa hồng 20 g, sắc uống trong ngày. Dùng 7 ngày. Nếu có nhiễm trùng phụ khoa, kết hợp dùng toàn cây mua phơi khô lOOg, nghệ 30 g giã nát, sắc với 2 lít nước, cô còn một lít, để ấm rửa âm đạo, ngày hai lần.

7. Chữa động thai, đau bụng:

Rễ mua 20 g, rễ cây gai làm bánh 30g, củ gấu 5 g, sắc uống. Dùng 5-7 ngày.