Rau Dừa Nước

Rau Dừa Nước có tên đồng nghĩa: Jussiaea re pens L.

Tên khác: Rau dừa trâu, thuỵ thái, thủy long, du long thái, co nhả pót (Thái).

Tên nước ngoài: Floating Malayan willow - herb (Anh), jussiee (Pháp).

Họ: Rau dừa nước (Onagraceae).

Mô tả

Cây thảo, mọc bò, nổi trên mặt nước nhờ có phao xốp hình trứng, màu trắng, mọc thành búi. Thân hình trụ, mềm yếu, bén rễ ở các mấu. Lá mọc so le, hình bầu dục, gốc thuôn, đầu tù, dài 4 - 6 cm, hai mặt nhẵn, mặt trên sẫm bóng, mặt dưới nhạt; cuống lá dài khoảng 1 cm.

Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá, màu trắng, có cuống dài; lá bắc rất nhỏ, dạng vảy; đài dính với bầu, có 5 răng hình dải nhọn; tràng 5 cánh mỏng, hình bầu dục ngược, có vân; nhị 10, xếp thành hai hàng, những nhị ở phía ngoài ngắn hơn, chỉ nhị mảnh, bao phấn thuôn; bầu có 5 cạnh, có lông thưa, nhiều noãn.

Quả nang, hình trụ dài, có lông nhỏ, mỏ thành 5 mảnh; hạt nhiều, hình chữ nhật.

Rau dừa nước và tác dụng chữa bệnh của nó

Phân bố, sinh thái

Các loài thuộc chi Ludwigia L. phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới châu Á, châu Phi và Bắc Mỹ. Chi này trước đây đã được nhập vào chi Jussiaea L. (Brenan, Kew. Bull., 1953). Ở Việt Nam, chi Ludwigia L. có 6 loài, trong đó có rau dừa nước.

Rau dừa nước phân bố rộng rãi ở các nước Nam Á, Đông - Nam Á và Trung Quốc. Ở Việt Nam, có thể gặp ở hầu hết cấc địa phương thuộc vùng dồng bằng, trung du và núi thấp ở độ cao dưới 600 m. Cây thường mọc ở nơi đất ngập nước. Nếu nước nông như ở ruộng nước, vũng lầy..., cây mọc thẳng. Khi nước dâng cao hay ở môi trường nước sâu, như ao, hồ, kênh mương; cây nổi trên mặt nước nhờ hệ thống rễ phụ biến thành phao xốp.

Rau dừa nước ra hoa quả hàng năm. Quả nang khi già tự mở, hạt phát tán nhờ nước. Vào mùa xuân hè, khi cây bị cắt, phần còn lại mọc ra nhiều chồi.

Bộ phận dùng

Toàn cây, thu hái vào mùa thu, dùng tươi hay phơi khô.

Tác dụng dược lý

Bệnh viện đông y Hà Nội đã dùng nước sắc rau dừa nước để điều trị 33 bênh nhân bi đái rắt, đái buốt đái ra máu, trong nước tiểu có albumin, hồng cầu và bạch cầu. Sau điều trị 1 - 3 tuần, 31 bệnh nhân đã hết đái buốt, đái rắt; xét nghiệm nước tiểu không còn các biểu hiện bệnh lý. Có 2 bệnh nhân không đỡ. Còn dùng thuốc này để điều trị 20 bệnh nhân đái ra dưỡng trấp; sau khi điều tri, nước tiểu bệnh nhân đã không còn albumin, dưỡng trấp và cặn. Nước sắc rau dừa nước kết hợp với thuốc chống giun chỉ notezin được áp dụng trong thời gian điều trị là 2 năm. Trong 14 bệnh nhân được điều trị, có 9 bệnh nhân có dưỡng trấp niệu trở nên âm tính, 5 bệnh nhân không có kết quả.

Chè rau dừa nước đã được khảo sát về các mặt độc tính cấp diễn, độc tính trường diễn, ảnh hưởng trên hệ tim mạch, thấy thuốc không độc và ít khả năng gây tác dụng phụ. Nước sắc rau dừa nước dùng cho động vật thí nghiệm đã được tiêm nọc rắn hổ mang tỏ ra có tác dụng nâng cao tỷ lệ sống hoặc kéo dài thời gian cầm cự của con vật. Rau dừa nước được chứng minh có tác dụng lợi tiểu. Liều chết 50% của cao khô chiết từ rau dừa nước trên chuột nhắt trắng là trên 1 g/kg thể trọng.

Tính vị, công năng

Rau dừa nước có vị ngọt nhạt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, mát máu, giải độc.

Công dụng

Rau dừa nước được dùng chữa cảm sốt, ho khan, đái đục, phù thũng, lỵ ra máu. Đắp ngoài, chữa sưng lở, vết thương, rắn cắn, bỏng. Cả cây rau dừa nước giã nát với dầu thầu dầu rồi xát lên đầu chữa nấm tóc và một số bệnh da đầu khác. Một số bệnh viện đông y đã dùng rau dừa nước để điều trị viêm bàng quang không do sỏi, lao bàng quang hoặc lao thận với những triệu chứng đái buốt, đái rắt, đái ra máu. Sau đó, đã mở rộng việc điều trị đái ra dưỡng trấp và huyết dưỡng trấp niệu mà không có ấu trùng giun chỉ trong máu. Thuốc không những làm hết dưỡng trấp, mà còn hết cả albumin, hồng câu, bạch cầu trong nưóc tiểu. Mỗi ngày uống 10 - 20g, có thể đến l00g dược liệu kho. Dùng ngoài không kể liều lượng.

Trong y học dân gian, ỏ Malaysia, người ta cũng dùng rau dừa nước giã nát chữa bệnh ngoài da. Nhân dân đảo Antilles, sắc lấỵ nước chữa mắt và rửa vết thương cho chóng lành. Ở một số nước khác, rau dừa nước là thuốc lợi tiểu, chữa viêm họng, thấp khớp, trộn với dầu hạt cải bôi chữa bỏng. Ở Ấn Độ rau dừa nước được dùng dưới dạng bột nhão hoặc thuốc đắp để chữa các vết loét và bệnh ngoài da

Bài thuốc có rau dừa nước

1. Chữa đái ra dưỡng trấp, viêm cầu thận cấp và các loại đái đục:

a)  Rau dừa nưốc 100 - 200g, sắc uống.

b) Rau dừa nước 30 - 40g, tua đa (phần non của rễ cây đa mọc ở cành rủ xuống), 20 - 30g, tỳ giải 15 - 20g, sắc uống.

2. Chữa vết thương phần mêrn, ứ máu sưng tấy, mụn nhọt đơn độc, sưng lở:

a) Dùng trong : Rau dừa nước, vỏ thân cây gáo (lớp trắng ở trong), mỗi vị 30g, sắc uống.

b) Dùng ngoài : Rau dừa nước giã nhỏ chế ít giấm, đắp.

3. Chữa cảm sốt: Rau dừa nước 30g, thài lài tía 10g. sắc uống.

4. Chữa vết thương sưng tấy, đơn độc, sưng lở: Rau dừa nước 30g, vỏ cây gáo (chỉ lấy vỏ trắng ở mặt trong) 30g. sắc uống.