Rau Săng

Rau Sắng có tên khác: Rau ngót rừng, rau sứng, rau ngót núi, phjac van (Tày).

Họ: Rau sắng (Opiliaceae).

Mô tả

Cây gỗ nhỏ, cao 4 - 8 m. Thân nhẵn, cành non màu lục nhạt, sau trắng xanh, giòn, dẻ gãy. Lá mọc so le, hình bầu dục thuồn, dài 7 - 15 cm, rộng 2 - 4,5 cm, gốc thuôn, đầu nhọn, hai mặt nhẵn, mặt trên sẫm, mặt dưới bóng; cuống lá dài 2-4 mm.

Cụm hoa mọc ở thân và kẽ những lá đã rụng, thành bông dài 12-13 cm; hoa nhỏ và nhiều, tạp tính gồm hoa dực và hoa lưỡng tính, màu lục nhạt, mùi thơm; tràng 4-5 cánh; nhị 4 - 5. Quả hình trái xoan, dài 2 - 3 cm, rộng 1,5 - l,8cm, khi chín màu vàng nhạt; 1 hạt. Mùa hoa: tháng 2-3; mùa quả: tháng 6 - 8.

Rau săng và tác dụng chữa bệnh của nó

Phân bố, sinh thái

Melientha Pierre là chi đơn loài, song loài rau sắng lại có 2 phân loài là M.suavis Pieưe spp. suavis có quả hình bầu dục, dài 2,3 - 3,0 cm và M. suavis Pierre spp. macrocarpa Hiepks có quả hình trứng ngược, dài 3,5 - 4,0 cm. Rau sắng phân bố rộng rãi ở các nước Thái Lan, Malaysia, Philippin, Lào và Việt Nam. Cây còn được trồng ở một số địa phương thuộc Bắc Thái Lan. Ở Việt Nam, rau sắng phân bố tự nhiên ở nhiều tỉnh thuộc vùng núi phía bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Hòa Bình, Sơn La và Hà Tây... Rau sắng là loại cây ưa ẩm, có thể hơi chịu bóng; thường mọc ở rừng ẩm (dọc theo bờ suối) núi đất và đặc biệt là loại hình rừng núi đá vôi. Độ cao thường thấy từ 300 đến 500 m. Ở Thái Lan còn thấy cây ở cả độ cao 1500 m. Ở những cây không bị ngắt ngọn làm rau sẽ ra hoa quả hàng năm. Hoa của rau sắng thơm; quả chín ăn được và cũng là thức ăn ưa thích của chim, sóc..., và theo chúng hạt giống được phát tán đi khắp nơi.

Rau sắng trồng được bằng hạt hay bằng cành. Năm 1999, cùng với một nhóm các nhà lâm nghiệp, chúng tôi đã trồng thử rau sắng bằng cành (ở xã Phúc Sen, Quảng Hòa, Cao bằng). Kết quả 70% số cành trồng đã tạo thành cây mới. Rau sắng còn có khả năng tái sinh cây chồi khoẻ sau khi bị chặt.

Bộ phận dùng

Lá, rễ.

Công dụng

Rau sắng thường được hái lá non, lá bánh tẻ hoa quả non xào hay nấu canh ăn. Canh rau sắng dùng nâu suông, vẫn ngon ngọt, đậm đà. Rễ rau sắng được dùng để trị sán (theo Lê Kim Biên - Tập san sinh vật địa học - 11 - 1972).